ارزیابی جایگاه احزاب در فقه سیاسی شیعه بررسی موردی حزب جمهوری اسلامی

در نظام های سیاسی مدرن، احزاب یکی از مهمترین ساختارهایی هستند که می توان بر اساس وجود و فعالیت آنان از منظر جامعه شناختی به تقسیم بندی نظام های سیاسی پرداخت. احزاب به عنوان سازمانهای منسجم خارج از ساختار حکومت، پدیده نوینی در حیات سیاسی جوامع محسوب می شوند. امروزه قدرت و تأثیرگذاری احزاب سیاسی در حدی است که نظام های سیاسی نمی توانند وجود آنان را نادیده بگیرند و حتی می توان نظام های سیاسی را از حیث وجود یا عدم وجود احزاب، میزان مشارکت آنان در مدیریت کشور، نحوه مواجهه نظامهای سیاسی با آنها و . . . تقسیم بندی نمود. در همین حال، بعد از پیروزی انقلاب و استقرار نظام سیاسی جمهوری اسلامی و مبنا قرار گرفتن فقه شیعه در قانونگذاری و برنامه ریزی های مدیریتی کشور، مسائل مستحدث بسیاری حادث گردید که پاسخ دهی به آن مسائل حاکمان و عالمان حوزه سیاست را به خود مشغول داشت. یکی از این مسائل مستحدث، جایگاه و نقش احزاب در ساختار نظام سیاسی جمهوری اسلامی است. این سوال به دلیل آنکه نظام سیاسی جمهوری اسلامی مبتنی بر اندیشه های فقهی است قابلیت طرح را در قالب پرسش جایگاه احزاب در فقه سیاسی شیعه دارد به همین جهت پرسش اصلی این پایان نامه نیز به «بررسی جایگاه احزاب سیاسی در فقه سیاسی شیعه» اختصاص یافته است. در این پایان نامه مورد و مصداق مطالعاتی، حزب جمهوری اسلامی می باشد. این حزب که اولین و فراگیرترین حزب بعد از پیروزی انقلاب است می تواند تا حدود زیادی مدعیات مطرح شده در فرضیات پایان نامه را اثبات، تأیید و یا ابطال نماید. هر چند حزب جمهوری اسلامی تنها حزب شکل گرفته در نظام جمهوری اسلامی نیست اما به دلیل نقشی که این حزب و اعضای آن که خود از رهبران انقلاب نیز محسوب می شدند در مدیریت کشور بر عهده داشتند می تواند چشم اندازی از جایگاه حزب را در اندیشه سیاسی اسلام و فقه شیعه تصویر کند. این پایان نامه با چنین رویکردی تبیین، فصل بندی، تحلیل و نتیجه گیری شده است. واژگان کلیدی: جمهوری اسلامی، ایران، شیعه، حزب، فقه سیاسی